เรื่องย่อลิลิตตะเลงพ่าย

พระบรมราชานุสาวรีย์สมด็พระเรศวรมหารเช อำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี

เรื่องย่อ

ในพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) มีการบันทึกไว้ว่า เมื่อ พ.ศ. ๒๑๓๓ พระเจ้ากรุงหงสาวดีนันทบุเรงทรงทราบข่าวว่าสมเด็จพระมหาธรรมราชเสด็จสรรคต แผ่นดินไทย คงกำลังระส่ำระสาย อาจมีเหตุวุ่นวายด้วยพระราชโอรสทั้งสองพระองค์ชิงราชบัลลังก์ จึงโปรดให้พระมหาอุปราชายกกองทัพเข้าตีกรุงศรีอยุธยา โดยทัพพม่าเข้ามาทางด่านเจดีย์สามองค์ และเช้าตีเมืองกาญจนบุรี ขณะนั้นสมเด็จพระนเรศวรมหาราชเป็นพระมหากษัตริย์ไทย ทรงเตรียมทัพจะไปรบเขมร แต่เมื่อทรงทราบข่าวศึกพม่า จึงทรงนำทัพออกไปรับศึกพม่านอกพระนคร ทัพไทยและทัพพม่าปะทะกันที่ตำบลตระพังตรุ จังหวัดสุพรรณบุรี ช้างทรงของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและช้างทรงของสมเด็จพระเอกาทศรถตกมัน จึงเตลิดเข้าไปอยู่ในวงล้อมข้าศึก โดยไม่มีกองทัพของพระองค์ติดตามไปด้วย      
        สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงเชิญให้พระมหาอุปราชเสด็จมากระทำยุทธหัตถีด้วยกัน พระมหาอุปราชาเพลี่ยงพล้ำต้องพระแสงของ้าวของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชสิ้นพระชนม์บนคอช้าง หลังจากสมเด็จพระนเรศวรมหาราชเสด็จกลับกรุงศรีอยุธยาแล้ว ทรงปูนบำเหน็จทหารที่มีความชอบในการรบ และทรงตัดสินโทษทหารที่ตามเสด็จไม่ทัน แต่สมเด็จพระวันรัต วัดป่าแก้วได้กราบทูลขอพระราชทานอภัยโทษให้แก่ทหารเหล่านั้น พระองค์ก็ทรงยินยอมและให้ยกทัพไปตีเมืองทวายและตะนาวศรีเป็นการไถ่โทษ
**********************************************************************